Cengiz Holding’in Ülkesine Güttüğü Garip Garez – Yepisyeni Türkiye
2021 yılında Pandora sızıntısında, Panama’da denizaşırı hesaplarda varlıkları bulunduğu iddiasıyla (1) yer alarak ülkemizi en güzel şekilde temsil eden Cengiz Holding’in bu gibi pek çok fazileti vardır. Bunlardan bazıları, mesela Bosna-Hersek medyasını satın alarak propaganda yapma çabaları (2), gibi milli göğsümüzün mismilli kabarmasını sağlamak amacı güden türde. Ancak Cengiz’in esas favori aktivitesi olarak, yoğun bağlılık hissettiği vatanında maden çıkarılan yerlere odaklanarak orada spesifik bir etki alanı oluşturma çabası öne çıkıyor. Kazdağları, Sinop Boyabat gibi örneklerden hareketle bu tutumun artık şirket kültürü olduğu izlenimini ediniyoruz. Öyle ki bazen “Sen hangi koloninin valisisin yiğidim” diyecek oluyoruz.İşbu Cengiz Holding son günlerde Kazdağlarındaki çöküm alanını 10 katına fırlatması ile gündemimize girdi. Ben de sizlere Cengiz’in Kazdağları’na karşı sonu gelmeyen kan davasının bir kronolojisini sunmak istedim.
2012 – ÇED Gerekli Değildir Kararı:Halilağa Bakır Madeni Projesi, 2012 yılında “ÇED Gerekli Değildir” kararı alarak çalışma izni aldı. Bu karar, sürecin nasıl skandallardan bir çığa evrileceğinin de habercisiydi (3).
2015 – Kanadalı Şirketlerin Ortaklığı:Kanadalı Liberty Gold ve Teck Resources, Halilağa Bakır Madeni Projesi’nde ortaklık kurarak projeyi devraldı. Bu iki şirketin reputasyonu, Meksika vs. yoğun faaliyet gösterdiği yerlerde en Allah’ın cezası, cehennemin 7. katından ithal yöntemlere tevessül ederek maliyet düşürmek olduğundan, projenin çevresel ve toplumsal etkileri konusunda endişeler dile getirildi (3).
2019 – Cengiz Holding’e Satış:Liberty Gold ve Teck Resources, insanların ufak ufak ne olduğunu anlamasıyla rektal bir korkuya kapıldı ve Halilağa Bakır Madeni Projesi’ni 55 milyon dolar karşılığında Cengiz Holding’e sattı. Bu evrede benim hala naif bir şekilde “Belki efendi yerli olursa kullarına bir parça merhamet eder” züğürt tesellisini kendime telkin ettiğimi de itiraf etmem gerekir (4).
2019 – Mahkemeler ÇED raporlarını iptal etti:Cengiz’in projeye devam etme çabaları, devletten aldığı yüksek değerli ihaleler ve bazı yolsuzluk iddialarıyla ilişkilendirildi. Şirketin aldığı kamu ihalelerinin toplamda 42 milyar doları aştığı bildirildi (5). Halkın protestoları sırasında güvenlik güçlerinin müdahalede bulunduğu ve bazı kişilerin gözaltına alındığı rapor edildi (6, 8).
2021 – İlk ÇED Olumlu Kararı:Kaz Dağları’nda Halilağa Bakır Madeni için ÇED olumlu kararı çıktı. Halk ve çevre örgütleri bu kararı mahkemeye taşıdı; mahkeme ÇED raporunu iptal etti (6).
2023 – Yeniden ÇED Olumlu Kararı:Bakanlık, daha önce iptal edilen ÇED başvurusunu tekrar onayladı. Halk bir kez daha dava açtı; hukuki süreç devam ediyor (7).
2024 – Ağaç Kıyımı:Şirket, mahkeme kararlarını hiçe sayarak bir milyon ağaç kesmeye başladı. Etkilenen alan, 60 köyün su kaynaklarını ve tarım alanlarını içeriyor. Kocabaş Çayı ve Karamenderes Nehri gibi önemli su kaynakları ciddi kirlenme riski altında (8). Bu dönemde, köylülerin protestolarına kolluk kuvvetleri sert müdahalelerde bulundu, bazı protestoculara para cezaları kesildi (6, 10).Alanı Büyütme Hamlesi:Şirket, maden sahasını 600 dönümden 6.000 dönüme çıkardı. Bu genişleme, toplamda 5.400 dönümlük ek ormanlık alanın yok edilmesine neden oldu (9).Devam Eden Hukuk Mücadelesi:Halk ve çevre örgütleri, projenin iptali ve çevresel tahribatın durdurulması için davalarını sürdürüyor. Özellikle ÇED raporlarının iptali için açılan davalar hâlâ devam ediyor. Cengiz Holding, mahkeme kararlarına rağmen yeni başvurularla projeyi ilerletmeye çalışıyor (10).
TL;DRKaz Dağları’nda yaşananlar, doğa ve insanlık onuruna yönelik endişelere yol açmaktadır. Devasa servetlere sahip bir holdingin, yerel halkın yaşam alanlarını etkileyen faaliyetlerde bulunması ve kolluk kuvvetleri aracılığıyla müdahalelerde bulunması, modern zamanın önemli tartışma konularından biridir. Halkın topraklarını savunma çabası, onların adalet ve çevre bilincini gösterirken, yaşananlar çeşitli açılardan değerlendirilmesi gereken konular arasında yer alıyor. Bu, sadece bir çevre mücadelesi değil, aynı zamanda insana dair değerlerin korunması için verilen önemli bir süreçtir.
Kaynaklar
1. Turkish Minute. Pandora Belgeleri: Cengiz Holding’in Offshore Şirketleri ve Varlıkları ( www.turkishminute.com/2021/10/07/o-govt-cengiz-holdings-offshore-company-and-assets-revealed-in-pandora-papers/ )
2. Halk TV. Beşli Çete’den Mehmet Cengiz, Bosna-Hersek’te Medya Patronu Oldu ( www.halktv.com.tr/gundem/besli-ceteden-mehmet-cengiz-bosna-hersekte-medya-patronu-oldu-789745h )
3. Cumhuriyet. Kanadalı Alamos Gold’dan Sonra Şimdi de Cengiz, Maden Projesi İçin Kaz Dağlarında ( www.cumhuriyet.com.tr/cevre/kanadali-alamos-golddan-sonra-simdi-de-cengiz-maden-projesi-icin-kaz-2263920 )
4. Cumhuriyet. Halilağa Maden Projesi’nin Kanadalılardan Cengiz’e Geçişi ( www.cumhuriyet.com.tr/cevre/kanadali-alamos-golddan-sonra-simdi-de-cengiz-maden-projesi-icin-kaz-2263920 )
5. T24. Kaz Dağları’ndaki Maden Sahası 6 Bin Dönüme Çıkarıldı, 1 Milyon Ağaç Kesilecek ( www.t24.com.tr/haber/cengiz-holding-in-kaz-daglarindaki-maden-sahasi-6-bin-donume-cikarildi-1-milyon-agac-kesilecek,1193326 )
6. Artı Gerçek. Cengiz Holding Kaz Dağları’nda Mahkeme Engelini Aştı ( www.artigercek.com/cevre/cengiz-holding-kazdaglarinda-mahkeme-engeline-takildi-232523h )
7. Yeşil Gazete. Bakanlık, Cengiz’in Kaz Dağları’ndaki İkinci ÇED Başvurusunu Onayladı ( www.yesilgazete.org/kazdaglarindan-cengiz-holdinge-ikinci-dava-bakanligin-sirket-kurtarici-yonetmeliklerine-sigindi )
8. Halk TV. Mehmet Cengiz, Kaz Dağları’nda 65 Köyün Suyuna Göz Dikti, 1 Milyon Ağaç Kesilecek ( www.halktv.com.tr/gundem/mehmet-cengiz-durdurulamiyor-simdi-de-65-koyun-suyuna-goz-dikti-1-milyon-agac-884494h )
9. Veryansın TV. Cengiz Holding’in Maden Sahası 600’den 6 Bin Dönüme Çıkarıldı, 1 Milyon Ağaç Kesilecek ( www.veryansintv.com/cengiz-holdingin-maden-sahasi-600den-6-bin-donume-cikarildi-kaz-daglarinda-1-milyon-agac-kesecek )
10. Kısa Dalga. Cengiz Holding’in Madeni İçin Kaz Dağları’nda Ağaç Katliamı Başladı ( www.kisadalga.net/haber/gundem/cengiz-holdingin-madeni-icin-kazdaglarinda-agac-katliami-basladi-114158 )
